Денот на Републиката се прославуваше на 29 ноември и беше еден од петте државни празници во поранешна Југославија. Се празнуваше два дена.
Овој датум всушност го означи Второто заседание на АВНОЈ во Јајце, Босна и Херцеговина во 1943 година, кога под раководство на Комунистичката партија на Југославија беше донесена одлука за формирање федерална држава Југославија, како и Основачко собрание две години. подоцна, кога го добила името Федеративна Народна Република Југославија (ФНРЈ).
На познатото Второ заседание на АВНОЈ пред една година присуствуваа 142 делегати, а претседаваше предвоениот претседател на Собранието на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, доктор Иван Рибар.
АВНОЈ тогаш беше конституиран како законодавно и извршно претставничко тело на Југославија, додека Националниот комитет за ослободување на Југославија (НКОЈ) беше конституиран како највисок извршен и орган на народната власт, кој ги имаше сите карактеристики на народна револуционерна власт.
Сите одлуки и обврски на претходната власт беа поништени и таа заедно со Петар II Караѓорѓевиќ беше протерана од државата.
Во тоа време, словенечкиот и хрватскиот делегат во Јајце настапуваа како претставници на одделни држави, а Словенија имаше посебни барања за границите и јазиците.
Србија немала своја делегација, туку српските борци биле случајно собирани по единици, а тие, според историчарите, немале посебни барања.
Македонската делегација задоцнила, бидејќи имало многу снег и не можеле да стигнат.
Како посебна одлука на АВНОЈ, на Јосип Броз Тито му е доделена титулата „Маршал на Југославија“, врз основа на предлогот на словенечката делегација.
По завршувањето на војната – од 1945 година, тој датум се прославуваше како Ден на Републиката и беше еден од најголемите државни празници во поранешна СФРЈ, кој свечено се прославуваше низ целата земја.
На овој ден се пееја химни на Тито, се одржуваа приредби во културните домови, а учениците од прва година станаа пионери. Последната генерација пионери е родена во 1982 година.
За многумина, пак, првата асоцијација за овој празник е рано станување и колење свињи, или купување месо. Одење на гости, полни маси, и почеток на новогодишната еуфорија. Поради општото расположение што го следеше овој празник го прославуваа дури и оние кои не беа големи љубители на Тито и социјализмот.
По распаѓањето на СФРЈ, Денот на Републиката престана да се слави во речиси сите поранешни републики, а од крајот на деведесеттите се славеше само во Србија, до неговото официјално укинување, на 14 ноември 2002 година, со одлука на Сојузното собрание на Сојузна Република Југославија.
Извор: НоваТв