Кога почнува првата корупција на Балканот и на сиот прекрасен Ориент? Одговорот веројатно ќе ве изненади, ама брзо ќе се уверите дека сите сме соучесници во изградба на болно општество. Во нашата толку сакана Македонија корупцијата почнува со задолжителна инфекција од митоманијата пред да се роди детето, идниот граѓанин. Тоа е толку нормално што таканаречената ситна корупција станува знак на почит, напојница како благодарност, мал бакшиш. Никаков грев не е веднаш, во кое било време, ургентно да го побарате директорот на клиниката, да изберете доктор, акушерка, сѐ што треба. Се разбира, по доаѓањето на свет на неговото, нејзиното, величество малку виски и чоколади, 200 грама кафе, во зависност од вашиот статус може и една уметничка слика, тоа е непишано правило, свет обичај, ако го скрнавиш ќе бидеш одвратна циција, стипса, тамаќар, класичен саможивник, идиот, тутун-ќесе…. кој замислете каков притисок изврши, ја крена цела болница на нозе, а ни кафе не почести. Страшно.
Следуваат јаслите. И тука ништо не се остава на случајност. Која градинка, кој педагог, која негувателка, мора да се преземат сериозни активности за бебето да добие ВИП-третман. Па, тоа бебенце, ви се молам, не е најдено на улица, воопшто не е срамота за него да се бара екстра посебна грижа. Се разбира, и ние нема да останеме должни. Никогаш не забораваме да посветиме едно мало внимание кон луѓето што се грижат за нашето детенце. И така стасуваме до училиште, каде што децата веќе се добро упатени дека пофалбите и петките се делат често по некои разбирливи критериуми, кога незнаењето вреди повеќе од знаењето.
И сѐ така си врвиме низ животот и низ училиштата, до високото образование, до завршување на факултетите, до вработување, до напредување на работните места, до почнување на бизнис, отворање дуќан, до чекање пред шалтер, до одење на суд во потрага по правда, до пензионирање. И на крај, откако ќе отпатувате на оној свет, вашите наследници ќе мора малку да тутнат во џебовите на тие што ќе ви читаат молитва за среќен пат до рајот. Амин.
Во болното општество крупната корупција има широк избор за регрутирање кадри. Право изобилие, цел расадник од луѓе што ептен лесно ја совладуваат дисциплината како од бакшишот се прави рушвет, како малото внимание во знак на благодарност прераснува во голема бизнис-зделка кога на пазарот, во убавите кабинети, со добри зборови и со фер пазарење купувате политичари, полицајци, новинари, судии, обвинители, вештаци, професори, доктори, директори, службеници, сѐ што може да донесе добра заработувачка од која сите се задоволни, и тие што корумпираат и тие што се корумпирани. Што има лошо кога сите добиваат. Тоа е најисплатливиот бизнис во Македонија. И она што е посебно важно, овие луѓе се сметаа и сѐ уште се сметаат за паметни, успешни, демек алал вера ги бива за сѐ. Знаат да направат пари, што и да фатат претвораат во злато. Невидени таленти.
Големите босови во матните бизниси корумпираат влади, премиери, министри, парламенти, полиција, судови, медиуми, антикорупциски комисии…. сѐ она што практично треба да ги заштити граѓаните од арамилак е подмитено и во служба на криминалците. Како тие брзо се богатат, така стотици луѓе уште побрзо осиромашуваат. Но тоа е само едната, помалку темна страна. Другата е ужас. Крупната корупција е моторот на организираниот криминал кој гради паралелен систем, а многу често и режим во кој мафијата е под заштита на државата, односно на тие што треба да ја бранат државата од криминалци. Така се уништуваат најзначајните институции на кои почива едно здраво општество. Каде и да пипнете ќе се соочите со метастазиран канцер кој го задушува целото општество. Стотици милиони евра годишно завршуваат кај трговците со смрт во здравството. Во школството и во целокупното образование дипломите и титулите имаат ценовник. Во судството се суди и се напредува според политичка и партиска подобност и послушност.
Целата колумна на Ерол Ризаов за „Независен“ на следниот линк.